خون در ادرار در پزشکی به عنوان هماچوری شناخته می شود و معمولاً وضعیتی اورژانسی به شمار نمی رود. اما از آنجا که خون در ادرار می تواند نشانه بیماری های جدی تر باشد، نباید از آن چشم پوشی کرد. كليه موارد هماچوری بايد توسط پزشك ارزيابي شود. هیچ درمان خاصی برای هماچوری وجود ندارد، زیرا این وضعیت علامتی از بیماری است ولی در عوض، باید علت اصلی چنین وضعیتی کشف شود.
علت خون در ادرار
خون در ادرار می تواند ناشی از کلیه ها، باشد. همچنین می تواند از سایر قسمت های دستگاه ادراری نشات گیرد. برخی دیگر از این قسمت ها عبارتند از :
- مجرای ادرار (لوله هایی که کلیه را به مثانه متصل می کند.)
- مثانه ( بخشی از بدن که ادرار در آن ذخیره می شود)
- مجرای ادرار (لوله ای از مثانه به بیرون بدن)
از بیماری هایی که موجب خون در ادرار می شود، می توانیم به این موارد اشاره کنیم :
- عفونت مثانه یا کلیه
- سنگ مثانه یا کلیه
- برخی از بیماری های کلیوی مانند التهاب در سیستم فیلتر کلیه ها (گلومرولونفریت)
- پروستات بزرگ شده (هایپرپلازی خوش خیم پروستات) یا سرطان پروستات
- بیماریهای ارثی مانند کم خونی سلول داسی شکل
- بیماری کلیوی کیستیک
- مصرف برخی داروهای خاص مانند آسپرین، پنی سیلین، هپارین، سیکلوفسفامید و فنازوپیریدین
- تومور در مثانه ، کلیه یا پروستات
- آسیب کلیه در اثر تصادف یا ورزش
- ورزش شدید
- بعضی اوقات، آنچه در ادرار، خون به نظر می رسد در واقع رنگدانه قرمز از منابع دیگر مانند رنگهای غذایی، داروها مانند چغندر است. پزشکان از این علت به عنوان “بوتریا” یاد می کنند.
علت خون در ادرار زنان
هماچوری معمولاً زمانی اتفاق بیفتد که بخشی از مجاری ادراری، شامل کلیه ها، مثانه و مجرای ادرار آسیب ببیند یا تحریک شود. با این حال ، خونی که در ادرار ظاهر می شود، همیشه از مجاری ادراری سرچشمه نمی گیرد. در خانمها، ممکن است خون از مهبل (واژن) ، دهانه رحم یا رحم ، در ادرار ظاهر شود. علل خون در ادرار در زنان می تواند شامل موارد زیر باشد:
- عفونت ادراری : به دلیل قرار گرفتن مجرای ادرار زنان در نزدیکی مقعد شانس ابتلا به عفونتهای ادراری (UTI) در آنان بیشتر است. حداقل ۴۰-۶۰٪ از خانمها UTI را در طول زندگی خود تجربه می کنند. UTI هنگامی رخ می دهد که باکتری های روده وارد مجرای ادرار (لوله ای که ادرار را از بدن خارج می کند.) شوند. UTI می تواند تا مجرای ادرار حرکت کرده و مجرای ادرار، کلیه یا مثانه را آلوده کند. سایر علائم UTI می تواند شامل ادرار دردناک،ادرار کدر و خون در ادرار باشد.
- آندومتریوز: خون در ادرار که همراه با درد شدید کمر است، ممکن است نشان دهنده آندومتریوز باشد. آندومتریو یک بیماری شایع بهداشتی است که در بیش از ۱۱٪ زنان بزرگسال رخ می دهد. آندومتریوز هنگامی رخ می دهد که بافتی مشابه آندومتر( پوشش رحم) در مناطقی از بدن خارج از رحم رشد می کند. اگرچه آندومتریوز می تواند بر روی هر بخشی از بدن تأثیر بگذارد، اما معمولاً نواحی شامل پوشش بیرونی رحم، تخمدان ها و لوله های فالوپ را درگیر می کند. اندومتریوز درمان نشده می تواند روی باروری تأثیر بگذارد.
علائم همراه هماچوری
اگر خون در ادرار وجود داشته باشد، رنگ ادرار به جای زرد کم رنگ به رنگ های صورتی، قرمز، قهوه ای مایل به قرمز تغییر می یابد. این همان چیزی است که پزشکان آن را هماچوری ماکروسکوپی می نامند. بعضی اوقات، خون در ادرار با چشم غیر مسلح قابل مشاهده نیست و مشاهده وجود گلبول های قرمز تنها زیر میکروسکوپ امکان پذیر است. که پزشکان آن را هماچوری میکروسکوپی می نامند. هماچوری ممکن است بدون علائم دیگر رخ دهد. با این حال ، برخی از دلایل اصلی با علائم دیگری همراه است که می تواند از متوسط تا شدید متغیر باشد. این علت ها عبارتند از :
- عفونت مثانه (سیستیت حاد). در بزرگسالان، عفونت مثانه معمولاً باعث سوزش یا درد همراه با ادرار می شود. نوزادان مبتلا به عفونت مثانه ممکن است تب داشته، تحریک پذیر بوده و تغذیه نامناسبی داشته باشند. کودکان ممکن است هنگام ادرار کردن، دچار فوریت و درد شکم، تب، درد و سوزش شوند.
- عفونت های کلیوی (پیلونفریت). علائم این بیماری ممکن است شامل تب ، لرز و درد پهلو باشد که به درد در ناحیه کمر اشاره دارد.
- سنگ کلیه، علائم این عارضه ممکن است شامل درد شدید شکم یا لگن باشد. عواملی مانند کم آبی، مصرف مقدار زیادی نمک، شرایط دستگاه گوارش مانند بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو، مشکلات تیروئید و اضافه وزن می تواند خطر ابتلا به سنگ را در فرد افزایش دهد.
- بیماری های کلیوی، علائم این عارضه ممکن است شامل ضعف، فشار خون بالا و تورم بدن از جمله پف دور چشم باشد.
تشخیص هماچوری (خون در ادرار)
پزشک برای یافتن علت بیماری نیاز به بررسی سابقه پزشکی بیمار دارد. همچنین از تست های آزمایشگاهی دیگری برای یافتن علت بیماری استفاده می کند. این آزمایشات عبارتند از :
- آزمایش ادرار، بررسی ادرار شامل سیتولوژی ادرار است که از میکروسکوپ برای یافتن سلولهای غیر طبیعی در ادرار استفاده می کنند.
- آزمایش خون، ممکن است این آزمایش توصیه شود. به خصوص اگر خون حاوی مقادیر زیادی ضایعات باشد که کلیه ها باید آن را حذف می کردند، این مورد می تواند نشانه ای از بیماری کلیوی باشد.
علاوه بر آزمایش ادرار و خون، ممکن است به آزمایشات تصویربرداری اضافی نیز نیاز داشته باشید. این آزمایشات شامل موارد زیر است:
- اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT)، سی تی اسکن یک اسکن مخصوص اشعه ایکس است، و می تواند به شناسایی مشکلات مثانه یا سنگ کلیه، تومورها و سایر ناهنجاری های مثانه، کلیه ها و مجاری ادرار کمک کند.
- سونوگرافی کلیه، سونوگرافی از امواج صوتی برای ایجاد تصویری از ساختار کلیه استفاده می کند.
- پیروگرام داخل وریدی (IVP)، این پرتونگاری از دستگاه ادراری است که به رنگ نیاز دارد.
- سیستوسکوپی، این آزمایش شامل قرار دادن یک لوله کوچک، دوربین دار داخل مثانه از طریق مجرای ادرار است. که وجود سلولهای غیر طبیعی یا سرطانی را بررسی می کند. ممکن است نمونه های از بافت مثانه (بیوپسی) دریافت شود.
- بیوپسی کلیه (کلیوی)، در این آزمایش یک نمونه بافت کوچک از کلیه خارج می شود و برای بررسی بیماری های کلیه تحت میکروسکوپ مورد بررسی قرار می گیرد.
درمان خون در ادرار
درمان خون در ادرار با توجه علت اصلی آن انجام می شود. پس از معالجه، پزشک مجدداً ادرار بیمار را از نظر دارا بودن خون بررسی می کند. اگر همچنان خون در ادرار وجود داشته باشد، ممکن است به آزمایش های اضافی نیاز باشد ، یا ممکن است بیمار به متخصص اورولوژی ارجاع داده شود.
اگر هیچ دلیل اساسی در ارزیابی اولیه پیدا نشود، به فرد توصیه می شود هر سه تا شش ماه یک بار آزمایش ادرار و فشار خون را انجام دهد ، به خصوص اگر در معرض عوامل خطر سرطان مثانه، مانند سن ۵۰ سالگی یا بالاتر، سیگار کشیدن یا قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی صنعتی باشد.
